GAAP

Co to jest GAAP?

GAAP to skrót od Generally Accepted Accounting Principles, co oznacza ogólnie zaakceptowany zbiór zasad księgowych. Mówiąc inaczej GAAP to zestaw wytycznych podpowiadających firmom, w jaki sposób powinny prowadzić swoją księgowość i przygotowywać okresowe sprawozdania finansowe. System GAAP obowiązuje głównie w Stanach Zjednoczonych. 

Idea opracowania GAAP

Odgórne uniwersalne wytyczne potrzebne są po to, żeby zapewnić, że to samo zdarzenie natury księgowej zostanie w ten sam sposób wykazane w sprawozdaniach różnych firm i na przestrzeni różny lat. 

Dzięki temu istnieje możliwość obiektywnego porównywania ze sobą sprawozdań tej samej firmy rok po roku w celu określenia trendów lub porównywania ze sobą sprawozdań różnych firm działających niezależnie od siebie. 

Gdyby każde przedsiębiorstwo mogło prowadzić księgowość według własnych zasad, w dodatku zmienianych rok po roku, to takie porównania byłyby niemożliwe. 

Wytyczne wprowadzane przez GAAP

Główne założenia GAAP wymuszają na księgowych czy dyrektorach finansowych stosowanie poszczególnych reguł przede wszystkim w sposób konsekwentny w każdym okresie rozliczeniowym. 

Szczegółowe wytyczne standaryzują na przykład moment księgowania uzyskanych zysków z uwzględnieniem lub bez uwzględnienia zdarzeń jednorazowych, sposób rozliczenia wydatków na inwestycje, ujmowanie kosztów stanów magazynowych (LIFO vs. FIFO) czy przeprowadzania korekt w przypadku odpisów wartości aktywów.  

Wymóg stosowania GAAP

Każda amerykańska firma, której akcje znajdują się w handlu na publicznej giełdzie, musi sporządzać swoje sprawozdania finansowe zgodnie z regułami GAAP. 

Firmy nie znajdujące się w obrocie publicznym formalnie nie mają takiego obowiązku, ale większość dobrowolnie wybiera ten sposób raportowania, ponieważ ułatwia on wiele rzeczy, np. starania o przyznanie kredytu w banku.

Do 2007 roku wszystkie firmy (nawet nie amerykańskie), których akcje znajdowały się w obrocie na amerykańskich giełdach, musiały przygotowywać sprawozdania w systemie GAAP. Było to dość uciążliwe dla spółek europejskich, które raportują w innym systemie IFRS (International Financial Reporting Standard). 

Od niemal trzynastu lat spółki europejskie, nawet jeśli handlowane w USA, zostały zwolnione z obowiązku trzymania się systemu GAAP, co często sprawia niestety, że porównywanie ich sprawozdań finansowych z amerykańskimi konkurentami jest mocno utrudnione. 

GAAP vs. Non-GAAP

Stosowanie standardu GAAP jest obligatoryjne dla spółek giełdowych, ale często firmy dobrowolnie wybierają także drugą metodę liczenia i raportowania tych samych zysków, które podają równolegle do wyników GAAP.

Najczęściej zdarza się, że publikując wyniki finansowe oznaczone jako Non-GAAP, firma dodatkowo uwzględnia w nich zdarzenia jednorazowe, które mogły zaburzyć rzeczywisty obraz osiągniętych zysków.

Dla przykładu, spółka XYZ w pierwszym kwartale 2020 roku zaraportowała zysk GAAP 10 mln USD i zysk Non-GAAP w wysokości 500 mln USD. Różnica mogła wyniknąć z tego, iż faktycznie wypracowany zysk wyniósł 10 mln, ale spółka założyła, że tak niski poziom wynikał wyłącznie z tymczasowego zamknięcia gospodarki, które nie powtórzy się w kolejnych kwartałach, dlatego nie powinno być uwzględniane w liczeniu zysków.

W takim wypadku ten sposób rozumowania jest oczywiście mocnym nadużyciem i będzie absolutnie niedozwolony w formule GAAP. Dlatego spółka podaje te „zmodyfikowane” wyniki jako swoją wersję rzeczywistości i oznacza je jako Non-GAAP. 

W drugim przypadku jednak firma ABC w pierwszym kwartale 2019 roku zaraportowała zysk GAAP 10 mln i zysk Non-GAAP w wysokości 500 mln USD, jednak różnica na 490 mln USD wynikała z tego, iż firma w danym kwartale musiała zapłacić jednorazową karę będącą efektem przegranego procesu sądowego. Kara finansowa, która uszczupliła zysk operacyjny z 500 do 10 mln USD prawdopodobnie rzeczywiście była wydarzeniem jednorazowym i nie powtórzy się w kolejnych kwartałach.

W takim wypadku uzasadnione jest podanie inwestorom dwóch różnych sposobów szacowania wyniku finansowego netto, tj. w dosłownej formule GAAP i w alternatywnym formacie Non-GAAP rozumianym jako „zysk, który wypracowałaby firma, gdyby nie kara”.